zondag 31 december 2017

In de bres voor de torenvalk

Plaatsen nestkast torenvalk - foto: David Van den Broeck
Net zoals de kerkuil scoort de torenvalk hoog op onze zorgparade. Verspreid over de Rupelstreek hangen een 15-tal nestkasten, die met uitzondering van een nestkast in de toren van de Sint-Bernardusabdij in Hemiksem allemaal in weer en wind tegen hoge bomen hangen en dus een regelmatig onderhoud vragen. Deze periode van het jaar is daar bijzonder geschikt voor. Om de nestkasten te bereiken is een lange ladder onmisbaar en moet er soms door weilanden gewandeld en over prikkeldraad afsluitingen geklauterd worden. In een weide vol met koeien is dat niet altijd vanzelfsprekend. Soms staat er ook het verplaatsen van een nestkast op het programma, zoals op dinsdag 26 december 2017, toen een nestkast langs de Bovenvliet verplaatst werd tegen een hoge populier op een terrein van het bedrijf Wolf Oil in Hemiksem. Waarvoor dank aan het bedrijf Wolf Oil voor hun akkoord om de nestkast op hun terrein te plaatsen.


Najaarstrektellingen Noordelijk eiland Wintam 2017 – een overzicht

Met een flinke geut enthousiasme werd getuurd naar soms ontieglijk lege, halfvolle, en soms boemestevolle uitspansels.  Deze laatsten waren soms laag, dan weer iets hoger maar vaak ook oneindig hoog en gulblauw, tot aan die enigmatische kogelvrije muur achterin het heelal. Ja, trektellen vergt wat van ’n mens.
Het vergt even veel effort dan in je bed te blijven liggen. Maar het is veel plezanter, oh ja!
Trektellers Noordelijk eiland, met v.l.n.r.: Saskia, Frederik, Wouter, Karel en Kris 
Het najaar vangt, volgens het grote boek der trekvog’len aan op het einde van de maand augustus. Eindigen doen we omstreeks half november, wanneer een symbiose van lagere aantallen, kilte en her en der partners op de rand van chronische eenzaamheid de drempelvrees van de trektellers doet culmineren.
Beginnen doen we dus met augustus. Tot tweemaal toe werd er geteld. 11u30 telgenot maar liefst. De eerste visarend en duinpieper liepen tegen de lamp. Ze moeten het maar leren: over Wintam vliegen = een streepje! 
De maand september telde elf min één telmomenten, goed voor 52 teluren. Hoogtepunt met een grote ‘K’ was de zeearend ofte koeienklamper die op 23/09/2017 over het Noordelijk eiland trok. Deze lang verwachte natte droomsoort liet zich uitgebreid en op verschillende telposten in de omgeving gadeslaan. Helaas was deze vliegende deur niet voor iedereen weggelegd. Verder snorkelden 74 ooievaars (71 op 17/09!), 31 lepelaars, 510 aalscholvers, 3 visarenden, 6 wespendieven, 18 sperwers en 15 bruine kiekendieven over de Rupel en over de hoofden van aanschouwende trektellers.  De tweede duinpieper en meteen hekkensluiter voor deze soort droop op 22/09/2017 over de verrekijkerlenzen. Het instinct van de enige Europese kanarie op 29/09 zorgde voor een trekbeweging richting evenaar. De heggemus zorgde op 24/09 voor een record van 31 vogels. 
Oktober mag niet ontgoochelen, 17 dagen, goed voor meer dan 95 uur, met een propere 135.000 vogels!  Frappant was de aanhoudende, soms krachtige wind uit zuidelijke richtingen. Deze tegenwind zorgde voor erg zichtbare trek nu migrerende pluimen inderdaad de neiging hebben veel lager te vliegen bij tegenwind.  
Het is elk jaar reikhalzend uitkijken naar het eerste smelleken. Hier heeft Frederik, onze gezaghebbende smellekensvinder een patent op. Op 1/10 leverde Frederik zoals vanouds! In oktober zullen in totaal 4 smellekens onderschept worden (max. 2 op 19/10).  Rode Wouwen deden het deze maand behoorlijk met 7 stuks en max. 3 op 19/10. Met verwachtingvolle berichten van duizenden buizerds die overstaken in Falsterbo, werd nagelbijtend uitgekeken naar thermiekzuilen en aanzeilende buizerds. Deze deden het niet slecht op sommige dagen maar een geslaagde dag moet toch flink boven de 100 stuks uitkomen. Dat haalden we niet, wel resp. 99, 84 en 43 stuks op 14/10, 15/10 en 19/10. Net zoals met de buizerds is het ook telkens uitkijken naar de aankomst van de eerste kleine zwanen. Deze eer viel Frederik te beurt op 31/10 met 3 exemplaren!  Lijsters deden het erg behoorlijk met redelijke aantallen voor koperwiek (o.a. 2.312 op 28/10 en 1.266 op 19/10) en 463 zanglijsters (08/10). Veldleeuwerik haalde dit jaar zelfs geen dagmaximum van 1.000 stuks (max. 760 op 25/10) terwijl we vorig jaar vlot over de 9.300 stuks gingen op één dag!  
Een erg opvallende verschijning dit jaar was de appelvink. Quasi 300 stuks vlogen over de Rupelbocht, met max.43 op 13/10; record na record werd verbroken. Een vink had op 14/10 12.705 vriendjes meegebracht richting ZW. De graspieper deed hetzelfde op 13/10 met 1.823 vriendjes.  Boomleeuwerik deed het puik met 49 stuks op 19/10.  Een sneeuwgors passeerde 1x roepend op 16/10.  Enkele buidelmezen en baardmannetjes maakten ook hun opwachting. Records gingen vlot voor de bijl tijdens de tiende maand van het jaar MMXVII.  Hiervoor zorgden 411 rietgorzen (25/10), 781 kokmeeuwen (28/10), 139 witte kwikken (13/10), 186 kneus (1/10), 14 tjiftjaffen (04/10) en 9 beflijsters (08/10)!
Wouter Van Assche
Alvorens november de migratiedeur krakend en snerpend achter zich dicht trekt, hozen zich traditioneel nog een behoorlijke portie lijsters en duifjes door de steeds enger wordende corridor.  November kende tot nog toe 3 trektelmomenten. Wellicht komt  er nog minstens ééntje bij gelet op de aan de gang zijnde invasie van Barmsijzen, één der fraaist getooide zangvogeltjes uit het hoge noorden die hun komst fel enthousiast “chet- chet- chet”-terend aankondigen. Een goede zestien teluren brachten toch enkele soorten geheel bovenaan de recordtabellen: 79 merels op 4/11, 105 stormmeeuwen op 14/11 en 8.359 houtduiven op 1/11. Verder zorgde deze maand voor de eerste goudplevieren (7 stuks op 1/11), goudvink (1/11), de tweede blauwe kiekendief (1/11), 803 kramsvogels (14/11), een extra tiental kleine zwanen (18/11) en de eerste tekenen van de
barmsijsinflux op 14/11 met 63 stuks!
Een erg fraai najaar met heel wat records, te danken aan de tegenwind en goede aanvoer. Het is nu wachten op de voorjaarstrek die zich vanaf eind februari op gang trekt. Dus : adios en tot in den uitkom !
Geïnteresseerden lezen meer over de telpost en aantallen op www.trektellen.nl (doorklikken naar België – Noordelijk eiland, Wintam). 
Tekst: Wouter Van Assche  

zaterdag 21 oktober 2017

Euro Birdwatch 2017 | Dag 2 van de trektelling - zondag 15/10

Naar jaarlijkse gewoonte wordt tijdens 2 dagen in september/oktober, met een intermezzo van 14 dagen tussen, een Euro Birdwatch-telling gehouden. Bedoeling is dat op zoveel mogelijk plaatsen in Europa de migrerende vogels worden geteld. Heel simpel.

De eerste editie vond plaats op zaterdag 30/9. Over het Noordelijk eiland trokken toen een teleurstellende 1.007 vogels. De trektellers van het Noordelijk eiland Wintam waren uiteraard weer van de partij en waren gebrand op revanche!

Bij het krieken van de dag waren de handtellertjes (‘klikkertjes’) paraat, kende ieder zijn taak. Elkeen hoort in zijn/haar eigen kwadrant te tellen en dan was het enkel wachten op de protagonisten. Ofschoon de zangvogels goed doorkwamen, werd meteen duidelijk dat de aantallen van de dag voordien (18.682 ex.) niet zouden worden gehaald. Uiteindelijk daagden wel enkele mooie soorten op in ons blikveld. Het begon meteen al sterk met een Geelgors voor 8u. Daarna begonnen de Vinken aan hun stormloop. Op enkele (vooral vroege) uurtjes vlogen er van deze laatste soort 7.349 tegen de lamp. Mooi waren ook een roepende Buidelmees en Baardman, helaas liet deze laatste zich niet zien.

Oktober tekende dit jaar ook voor een erg opvallende aanwezigheid van Appelvinken. 28 stuks alweer snorden over onze hoofden waaronder een prachtig groepje van 10 stuks! Ook Grote Zilverreiger scoorde speciaal voor deze editie erg behoorlijk met 11 stuks (2 x 4 ex. en 1 x 3 ex.).

In de namiddag, wanneer het zangvogelgeweld, op Veld- en Boomleeuwerik, Spreeuwen en 2 late Boerenzwaluwen na, wat was uitgeraasd, is het doorgaans aan de roofvogels om zich te laten zien. Zij maken graag gebruik van thermiek om zich zuidwaarts te begeven. Bovendien werden het weekend voordien erg hoge aantallen Buizerd waargenomen over Falsterbo in Zuid-Zweden zodat er wel één en ander verwacht werd. Op het moment dat er net een thermiekbel van 12 Buizerds uiteenspatte in een vervaarlijke glijvlucht los over de hoofden van de tellers, waren ook enkele geïnteresseerde passanten getuige van dit magnifieke natuurfenomeen. Zoiets maken we in elk geval niet elk jaar mee.

Verder passeerde in de namiddag ook nog een prachtig mannetje Blauwe Kiekendief en een Smelleken, een kleine, snelle valkachtige, een soort miniatuur Slechtvalk die in het noorden tot broeden komt.

Toen we er om 15u45 de brui aan gaven, hadden we niet durven vermoeden dat er zich een goed uur later een Rode Wouw nog uitgebreid zou laten fotograferen.  Nog een prachtig gekleurde en elegante roofvogelsoort die we aan de lijst konden toevoegen !

De aantallen die werden gade geslagen, werden meteen online ter plaatse via de trektellen app ingegeven, waardoor het resultaat meteen online zichtbaar is. We snelden met z’n allen toch weer tot het mooie aantal van 13.392 vogels. Fantastisch!

Dank aan de tellers voor hun overgave, enthousiasme en gewaardeerde aanwezigheid, aan de voorzitter voor de heerlijke koffiekoeken en aan alle geïnteresseerden die we graag wat uitleg verschaften over het fenomeen vogeltrek. Het was in elk geval een stralende editie van deze Euro Birdwatch met temperaturen tot 23°C, volop zon en een zwakke wind uit zuidelijke richting. Los van deze Euro Birdwatch trektellingen wordt er ook gewoon geteld op het Noordelijk Eiland te Wintam. Dit vindt naar gewoonte plaats op de trektelbank aan de Rupelbocht ten zuiden van de grote zuidelijke plas van het Noordelijk eiland.

Wie wil volgen welke soorten in welke aantallen er zoal passeren op een ochtend, kan terecht op de site www.trektellen.nl en doorklikken naar – België – Noordelijk eiland, Wintam.

Tekst: Wouter Van Assche

Trektellers Noordelijk eiland v.l.n.r.: 
Saskia Dendievel, Frederik Fluyt, Wouter Van Assche, Karel Boey en Kris De Keersmaecker

vrijdag 13 oktober 2017

Massaal veel overtrekkende roofvogels op komst

Komende zondag organiseert Natuurpunt de tweede simultaantelling van trekvogels dit najaar. Met historische aantallen Buizerds op de telpost in Falsterbo (Zweden) zijn de verwachtingen hooggespannen. Lees meer...

 >> "Zo'n 30.000 Buizerds verlieten Scandinavië de afgelopen dagen op hun tocht naar het zuiden. Minstens een deel daarvan zal ons luchtruim doorkruisen", zegt Koen Leysen van Natuurpunt.

Zo herken je trekvogels in vlucht  >> Trektelmodule 2.0

Na weken zwoegen is de volledig vernieuwde Trektelmodule 2.0  met beeld en geluid gelanceerd. Een droom voor iedereen die wat wil bijleren over de herkenning van trekvogels en hun geluidjes op punt wil krijgen. Deze module oogt veel frisser én werkt heel anders dan de vorige, bevat nog meer info, betere geluiden, betere foto's, overzichtelijkere grafieken, geen zware bestanden meer om te downloaden én perfect bruikbaar op smartphone of tablet.
 bron | Natuurpunt CVN

dinsdag 10 oktober 2017

Najaarstrektellen Noordelijk eiland Wintam - overzicht op 01/10/2017

Een koude oktoberochtend met een lucht vol lijsters, gorzen, piepers, vinkachtigen, leeuweriken. Overal geluiden en je weet niet wat eerst te tellen, naar waar te kijken, maar je moet wel, want je kan niet op de pauzeknop drukken. Je handen bevriezen, je verrekijker dampt aan en er zijn weer zo’n 500 vogels voorbij gevlogen zonder naamkaartje. Frustrerend maar geweldig, oktober ten top.

Laten we eerst eens terugblikken naar de voorbije maanden.  Augustus en september hebben hun kans gehad om ons te overdonderen met massale vogeltrek. Hieronder een kort overzicht van wat augustus en september zoal hebben opgeleverd aan de trektelbank ten zuiden van de grote plas van het Noordelijk eiland te Wintam.

Augustus kende 2 trektelmomenten, goed 11u30 aan trektelactiviteit voor 195 vogels. Dit leverde de eerste Visarend, Bruine Kiekendief (2) en Wespendief (2) op, alsook een Duinpieper, en, traditioneel voor eind augustus, Boompiepers en Gele Kwikstaarten.

September kende een tiental trektelsessies met 6.916 vogels, waarbij een tweeënvijftigtal uren vogels werden bijeen gekeken. 3 Visarenden, 6 Wespendieven en 11 Bruine Kiekendieven kaapten de voornaamste vermeldingen qua roofvogels weg, de langverwachte Zeearend die op 23/09 passeerde niet te na gesproken. Deze imposante vogel werd eerst op de Trektelpost Kruibeke Polder herkend, waarna ook Trektelposten KBR Zuid (Rupelmonde) en Wintam van deze enigmatische klepper konden genieten. 74 Ooievaars klapwiekten met hun bontgekleurde verenpak zuidwaarts. De bulk van 71 stuks deed dat in actieve vlucht op 17/09 in 3 groepen. Gele Kwikstaarten en Boompiepers piekten met 174 resp. 27 stuks op 02/09.

Euro Birdwatch simultaantelling op 30/09, waarbij overal in Europa zoveel mogelijk telposten bezet worden, was een tegenvaller door een regenfront dat vanaf 10u geen vogel meer doorliet. Opvallend waren de 20 Bontbekplevieren (o.a. een groep van 17 ex. ) op 16/09, een Duinpieper op 22/09, een Europese Kanarie op 29/09, 13 Appelvinken op 30/09 en uiteraard de Zeearend op 23/9.

De kop van oktober is er inmiddels af. 1/10 leverde meteen een telling van 5.127 exemplaren op, grotendeels te danken aan Vinken (3.179) en Graspiepers (932) én de tegenwind die ervoor zorgt dat vogels lager vliegen en dus zichtbaar(der) zijn. 29/09 was tot dusver met 1.207 ex. de sterkste dag voor Graspieper, die traditioneel begin oktober piekt.  Hierna zullen de Vinken (en meer en meer lijsters en leeuweriken) de scepter zwaaien.

Voor zij die de tellingen van Wintam willen opvolgen, kunnen dit via de website www.trektellen.nl en doorklikken naar Wintam, Noordelijk Eiland.
Tekst Wouter Van Assche – foto: Trektellers Noordelijk eiland

maandag 22 mei 2017

Nieuwe huurders

Na een eerder pover broedseizoen in 2016 lijkt de huiszwaluw dit jaar de nestkasten in Hemiksem gevonden te hebben.


Waar vroeger een grote kolonie huiszwaluwen huisde (46 nesten in 2013), werd door Natuurpunt na het afbreken van het bouwvallige pand in 2014 een 20-tal nestkasten geplaatst aan het naburig gebouw van de betoncentrale van Jacobs in de Herbekestraat.

Aanvankelijk hadden de huiszwaluwen geen interesse en kende het project weinig succes met slechts enkele, meestal zelfgemaakte nesten.



Toen ik deze week op controle ging, zag ik echter meteen meerdere huiszwaluwen af en aan vliegen. En inderdaad: nieuwe huurders in onze nestkasten! Na een grondige inspectie stond de teller op 11 bezette nestkasten en 1 eigen bouwsel. Dus 12 broedparen die deze zomer zullen proberen om hun jongen groot te brengen. Opmerkelijk is dat alle nestplaatsen aan het hoofdgebouw hangen en allemaal zuidgericht zijn. De nestkasten aan de straatkant (noordgericht) werden niet ingenomen.  Ook bijzonder is dat van de 13 geplaatste nestkasten aan deze zuidkant er niet minder dan 11 bezet zijn.


Zijn onze huiszwaluwen een beetje lui geworden of was er gewoon weinig bouwmateriaal (slijk)  in de omgeving? Of vinden ze ons aanbod gewoonweg goed?  En wat indien we er nog meer nestkasten aan de zuidkant hadden gehangen? Wie zal het weten?

Nu maar hopen dat de weergoden de komende weken een beetje mee wil werken zodat het broedsucces groot is en de kolonie volgend jaar nog kan uitbreiden.

Tekst: Peter Hofman
Foto's: Erik De Keersmaecker en Peter Hofman

vrijdag 5 mei 2017

Slechtvalken zorgen opnieuw voor kwartet jongen in Schelle

Sinds 2001 zijn slechtvalken vaste broedvogels in Schelle. Eerst in een houten nestkast, die door vrijwilligers van Natuurpunt tegen een 100 meter hoge schouw op het terrein van de toenmalige Electrabelcentrale werd geplaatst. Daarna in een roestvrijstalen nestkast, die in een 70-meter hoogspanningsmast op het buurterrein van ELIA werd geplaatst.
Vrijdag 5 mei werden de 4 jonge slechtvalken door Patrick Van Herp geringd met een officiële ring van Belgische Ringdienst. Sinds de start van het project in 2001 zagen al 41 jonge slechtvalken het levenslicht in Schelle. Enkel in 2007, 2008 en 2012 was er geen broedgeval. De voorbije jaren waren de Schelse slechtvalken bijzonder productief, met 4 jongen in 2014, 2015 en dus ook dit jaar, en nesten met 3 jongen in 2013 en 2016. 

De jonge slechtvalken in Schelle zijn momenteel 4 weken oud. Zodra ze 6 weken oud zijn starten ze met hun eerste vliegoefeningen en worden ze enkele maanden lang door hun ouders getraind in het vangen van prooien. 

Slechtvalken zijn echte vogeljagers en een jagende slechtvalk is een van de meest spectaculaire natuurbeelden, die men in de natuur kan zien. Bij hun stootvluchten op vliegende prooivogels halen ze snelheden tot meer dan 250 kilometer per uur, wat hen tot de snelste vogels ter wereld maakt. De prooien worden in de lucht gegrepen en al vliegend meegenomen naar een hoge plaats. 

De Schelse slechtvalken wordt intens opgevolgd door Linn en Rik. Bijna dagelijks zijn ze aanwezig in een parkje langs de Alexander Wuststraat, vlakbij de centrale, om met verrekijker en telescoop het wel en wee van de slechtvalken te volgen. 

foto's  |  Ringen jonge slechtvalken door Patrick Van Herp

zondag 26 februari 2017

Cursus Vogels kijken tijdens 2 seizoenen op stal en op stap…

Theorie-avond 1 in Natuur.huis de Paardenstal - Erik De Keersmaecker
Dinsdag 21 februari stond een eerste theorie-avond in Natuur.huis de Paardenstal op het programma. Koen Leysen van Natuurpunt CVN stond garant voor een boeiende avond, met op het menu ganzen en eenden. 

Zaterdag 25 februari konden een 25-tal deelnemers aan de cursus dit bijna allemaal live beleven, met excursies omheen het Noordelijk eiland tijdens de voormiddag en het Zennegat tijdens de namiddag.
Een vogelkijkexcursie omheen het Noordelijk eiland staat steeds garant voor enkele uurtjes vogelkijkgenot en dat was deze keer niet anders, ook omdat er meestal enkele onverwacht toemaatjes kunnen bekeken worden, en dit keer was dat een vrouwtje sperwer en enkele wondermooie nonnetjes.
Kijken naar de velduil aan het Zennegat - Frie Van Ballaer


Bij de vogelkijkexcursie omheen het Zennegat werd vooral uitgekeken naar de ontmoeting met de velduil. De voorbije weken was en is het Zennegat the place-to-be voor een ontmoeting met deze prachtige vogels.
Tientallen vogelkijkers staan er dagelijks met grote telelenzen, verrekijkers en telescopen klaar om er een glimp van op te vangen. Wandelaars, fietsers en zelfs hardlopers houden er halt en vragen ze af wat er aan de hand is. Af en toe laten de velduilen er zich van heel dichtbij bekijken en het lijkt wel dat ze totaal geen aandacht hebben voor al dat vogelkijkend volk. En dat was vandaag niet anders, minutenlang konden we er een jagende velduil bekijken.

Velduilen zijn vogels van open moerassige terreinen en ze zijn ook overdag actief, waarbij ze op jacht gaan naar woelmuizen. In Nederland broeden een 20-tal paartjes, vooral op de Waddeneilanden en Noord-Groningen. In Nederland en Vlaanderen zijn er elke winter kleine invasies van velduilen uit Noord- en Noordoost-Europa.
Tekst: Erik De Keersmaecker Natuurpunt Rupelstreek
    

woensdag 22 februari 2017

Een ode aan Dirk Colin

Op vrijdag 17/02/2017 overleed Dirk Colin na een moedige strijd, aan de gevolgen van een slepende ziekte. Onze gedachten zijn bij de nabestaanden, vrienden en kennissen van Dirk. 

Velen onder ons kenden Dirk als vogelijker en enthousiaste trekteller van de telpost Lier/Anderstad. Dirk was onlosmakelijk verbonden met zijn Anderstad, telpost die hij in het leven riep. Vele tienduizenden uren bracht hij in weer en wind door op de trektelpost, consciëntieus alle stipjes determinerend en wegschrijvend in tientallen schriftjes, wat een schatkamer aan bijzondere waarnemingen, patronen in de vogeltrek en wetenschappelijk waardevolle informatie opleverde.
Naast gepassioneerd trekteller, kamde Dirk per rijwiel de Lierse, Duffelse en Rumstse Netevallei (en voornamelijk de AWW- bekkens) uit op zoek naar bijzondere waarnemingen en ondernam hij vogelreizen in voornamelijk het West- Palearctische gebied.
Doorheen de jaren was Dirk mentor geweest van vele generaties vogelkijkers. Zo zorgde Dirk ervoor dat ettelijke vogelkijkers flink gebeten werden door de trektelmicrobe en bijvoorbeeld zelf trektelposten oprichtten.
Dirk zal voor ons steeds de peetvader van het Vlaamse trektellen zijn. Hoe hij ’s morgens vroeg, voor dag en dauw, per fiets vanuit zijn thuisbasis vertrok voor een potige fietstocht naar Lier, waar hij in halve duisternis Purperreigers uit het zwerk keek, hoe hij enthousiast, zoals enkel Dirk het kon “Reuzenstern” riep wanneer er één in mei doorkwam, hoe hij in zijn gekende stijl zijn mening ventileerde over de dingen des levens “ziede”, hoe hij tongsmakkend Waterrietzangers uit het biezengedeelte te Lier- Anderstad toverde en hoe hij, lang voor het gsm- tijdperk, naar het telefoonkotje fietste om een overtrekkende Roodkeelpieper op de vogellijn te doen plaatsen, hoe een Zwarte Ruiter hem taart kon doen eten…
Laten we Dirk danken gewoon omdat hij niet per sé iemand hoefde te zijn maar simpelweg was wie hij was, voor zijn overgave, inzet, enthousiasme en voor alles wat hij betekende voor zijn familie, vrienden, kennissen, leerlingen, collega- vogelkijkers.
Laten we Dirk herinneren, maar niet in de laatste sombere dagen, we zullen Dirk herinneren in betere tijden, hoe Dirk was toen hij nog alles kon en langzaam opwarmend in een stralende oktoberzon de vochtige kilte van een koude nacht van zich af kon schudden, euforisch vanop zijn geliefde trektelpost, vertellend wat hij vertellen wilde gewoon omdat het kon, geflankeerd door wisselende aantallen collega- trektellers, gadeslaand wat hem warmte en geluk verschafte, seizoen na seizoen, in regen en zonneschijn, in de vrijheid van het leven dat hij graag leefde. Bedankt voor wie je was en in onze gedachten voor altijd zal zijn !
En ook al zagen we je de laatste jaren minder, we weten dat we je voor eeuwig zullen missen, Dirk! 

Tekst: Wouter Van Assche – Trekteller Trektelpost Noordelijk eiland Wintam - Vogelwerkgroep Rupel


zondag 19 februari 2017

Start trektellingen Trektelpost Noordelijk eiland Wintam voorjaar 2017

Februari is een wintermaand, akkoord, en doorgaans hebben de zintuigen behoorlijk wat werk om lenteprikkels op te vangen. Toch kan deze tweede maand van het kalenderjaar, bij een zuidenwindje en hogere temperaturen heel wat migratie op de been brengen. Denken wij maar aan Aalscholver, Kievit, Houtduif, Veldleeuwerik, Vink, Graspieper, Rietgors en, wanneer de kaarten goed werden geschud, groepjes Ooievaar of Kraanvogel.  
Met goede moed, ofschoon een beetje uit vorm, met stramme verrekijkerspieren, trokken drie trektellers op zaterdagochtend 18/02/2017 dan ook naar het paviljoentje in het noorden van het Noordelijk eiland in de hoop getuige te kunnen zijn van de eerste symptomen van een nieuw trektelseizoen.
Zo zagen de trektellers, die sedert de afgelopen najaarstrek op droog zaad zaten, welgeteld 294 symptomen op 4u tijd, zo’n 74 symptomen per uur. Je zou kunnen zeggen, dat is weinig. Inderdaad.  Dat klopt. Maar mochten het meteorieten zijn, zou het toch prima geweest zijn. En het waren nog altijd geen zakken suiker.
Zo hotsten Spreeuw (102), Graspieper (11), Veldleeuwerik (11) Vink (31) en Kievit (33) in kil enthousiasme richting poolster, helaas waren ze vergeten een uitnodiging voor de poolparty te sturen naar hun vriendjes. Een mooi uitgedost groepje Brandganzen (25) hield het ook voor bekeken en trok te strijde richting Vikingland. 
Naast deze fabelachtig twijfelende aanzet tot het nieuwe trektelseizoen, werden de trektellers getrakteerd op de deugddoende medewerking van de lentezon en een jonge bever die ’s ochtends in de grote plas van het Noordelijk eiland patrouilleerde. De komende weken zullen de aantallen migrerende vogels enkel maar toenemen en kijken wij met z’n allen uit naar de terugkomst van onder andere Blauwborst, Oeverzwaluw, Zwartkop, Tjiftjaf, Lepelaar, Koekoek, Boomvalk en andere die het stuk voor stuk wel gezien hadden in hun winterverblijven.
Tekst en foto: Wouter Van Assche

donderdag 16 februari 2017

Vogelkijkers Vogelwerkgroep Rupel tellen ruim 22.000 meeuwen bij spaarbekken Eeckhoven in Rumst

Voor het 2de jaar op rij telden vrijwilligers van Vogelwerkgroep Rupel aanvliegende meeuwen bij spaarbekken Eeckhoven in Rumst. De Netedijk aan de kant van Walem ter hoogte van de Blankaartvijver is daarvoor de beste locatie. Op die plaats heeft men een prima zicht op de aanvliegende meeuwen, die het spaarbekken aan de overkant van de rivier als slaapplaats gebruiken. Elke teller keek in een bepaalde windrichting naar aanvliegende meeuwen en achteraf werden de aantallen opgeteld, dat leverde een totaal op van 22.489 vogels.
Het fenomeen van tienduizenden meeuwen die spaarbekken Eeckhoven als slaapplaats gebruiken is reeds langer bekend. Om te overnachten gaan meeuwen immers niet zomaar op een grasland zitten, ze hebben behoefte aan grote open waters, waar ze zich veilig voelen tegenover predatoren. Kanalen en rivieren komen daarvoor niet in aanmerking. Spaarbekken Eeckhoven is al decennialang een uitgelezen slaapplaats voor duizenden meeuwen die van heinde en verre komen aanvliegen om op het grote wateroppervlak de nacht door te brengen.

Een uurtje voor het invallen van de duisternis begonnen grote groepen meeuwen toe te vliegen, voornamelijk uit het zuidwesten, met bij momenten indrukwekkende lange slierten vogels.
Voor vogelkijkers is het dan ook een van de vele prachtige fenomenen die het vogels kijken zo plezierig maken.
En zoals steeds hadden de afwezigen ongelijk. In deze periode van het jaar toont Moeder Natuur zich immers ook van haar mooiste kant, met prachtige zonsondergangen, met een prachtige rode en dieppaarse gloed en dat was vanavond ook zo.  

Wat hebben de afwezigen dan nog gemist?
Tussen een overvliegende groep kramsvogels één leucistische vogel, een roepende waterral in het rietveld onderaan de dijk. Verder werden nog genoteerd: 4 rietgorzen, 3 vinken, 2 putters, 1 grote zilverreiger, 4 bergeenden, een grote gele kwik, krak- en wilde eenden, enkele roepende halsbandparkieten, een boomklever en een vlucht kieviten.
Tot midden maart kan men de impressionante slaaptrek van duizenden meeuwen dagelijks bekijken, op de Netedijk tegenover het spaarbekken of vanuit de vogelkijkhut van Natuurpunt aan de Lazarusstraat in Rumst.  Dan eindigt dit jaarlijks fenomeen, de meeuwen trekken dan weer naar hun broedgebieden.

Foto: Erik De Keersmaecker
Tekst: Wouter Van Assche en Erik De Keersmaecker


Een Rondje Noordelijk eiland en meer…

Het is zaterdagochtend 11 februari en een frisse -3°C op de meter wanneer Tim en ik in de auto stappen richting Tolhuis veer. Ik ben altijd op de uitkijk wanneer ik in de auto zit, er moest maar eens iets te zien zijn…
Een gekend natuurfotograaf zei me eens dat :”je vaak meer ziet op de weg heen en terug naar de parking dan op de trip zelf, dus wees altijd alert.” En gelijk had hij, bijna aangekomen zien we links in de weide tussen het hoge gewas 7 reeën staan. Het is nog ietwat donker om te fotograferen maar ik doe het toch, al is het maar als voer voor latere gesprekken.

We tellen twee volwassen reebokken, drie geiten en verrassend genoeg een knappe jonge zwarte bok alsook een zwarte geit. We zijn in ons nopjes dat beloofd hopelijk veel goeds voor de wandeling…
Aan het ponton aangekomen begint het zachtjes te sneeuwen, allicht de reden waarom we maar met z’n vieren zijn vermoeden gidsen Nel en Jan.  

De afwezigen hebben ongelijk klinkt het voorspelbaar. Een eenzame grote zilverreiger wacht ons op aan de overzijde.
Op het eiland is het rustig, afgezien van de licht gealarmeerde Canadese ganzen die onze aanwezigheid al hebben opgemerkt.  Na verloop van tijd kiezen enkele het luchtruim om te gaan foerageren weet Nel ons te zeggen.
Tijdens onze wandeling zien we de courante gasten, zoals: bergeend, tafeleend, krakeend, kuifeend en kleine zilverreiger.  Maar ook een 10-tal nonnetjes waaronder 2 mannetjes.


Aan de zuidelijkste punt zien we een aantal staartmeesjes in hun gewoonlijke onderlinge spel zich bijna onbewust van onze aanwezigheid. Alsook enkele aalscholvers en een opgejaagde watersnip.
Eens voorbij de sluis staan we oog in oog met een mooie verschijning, één van de Konikpaarden die instaan voor het begrazen van de weiden.
Een beetje verderop lopen in de verte een 5-tal wulpen, we hadden ze bijna gemist.






Terug bij de eerste plas worden we verwend met een luchtballet van een 30-tal kieviten die de plas grondig verkennen voor ze landen.



 
Ondanks het grauwe weer hebben we toch heel wat kunnen zien deze ochtend.
Op de terugweg naar huis hebben we geluk om nog meer dan een glimp op te vangen onze twee zwarte reeën.








Tekst en foto’s:  David Van den Broeck


zondag 22 januari 2017

Nieuwe nestkasten voor kerkuil en torenvalk

Reeds 25 jaar lang werken vrijwilligers van Natuurpunt Rupelstreek aan de bescherming van de kerkuil. Niet enkel in de Rupelstreek, maar ook in Klein-Brabant, Willebroek en enkele gemeenten in de Zuid-Antwerpse regio, waaronder Aartselaar en Kontich. De voorbije weken werd intens gewerkt aan het uitkuisen van door kerkuilen bewoonde nestkasten en de voorbereiding van het plaatsen van enkele nieuwe nestkasten.
Onder meer in het landelijke Klein-Brabant, vrijwilligers van Natuurpunt Klein-Brabant hebben reeds lang bijzonder goede contacten met het bedrijf Vermeiren-Princeps Speculoos in de wijk Klein-Mechelen in Bornem. Milieuzorg is een belangrijk aandachtspunt voor dit bedrijf en zo ontstond het idee om op het bedrijventerrein nestkasten te plaatsen voor torenvalk en kerkuil.
In principe worden nestkasten voor kerkuil in gebouwen geplaatst, maar dat was hier uitgesloten en er moest gezocht worden naar een goede locatie tegen de gevel van het bedrijf. Uiteindelijk werd ervoor geopteerd om een nestkast te plaatsen op een platform boven de aanvoersluis voor leveranciers.
Zoals steeds stond Ludwig Laureyssens garant voor de bouw van een speciale nestkast en een speciale constructie, waarop de nestkast kon gemonteerd worden.
Maandag 16 januari werd de nestkast geplaatst door Erik, Jos en Ludwig (vrijwilligers NP Rupelstreek) en daarbij kregen we de hulp van Sylvain Verbruggen en Pol Segers (vrijwilligers NP Klein-Brabant).
Achteraf werd er ook nog een nestkast voor torenvalk tegen een hoge Canadapopulier geplaatst. We kijken uit naar de komst van deze prachtige roofvogels, die in de nabije valleien van de Molenbeek en Vliet een mooi jachtgebied vinden.  
Tekst: Erik De Keersmaecker - Foto's: Pol Segers


Een terugblik op de najaarstrektellingen Noordelijk eiland 2016

Wanneer een vogelkijker op de schouder getikt wordt en de blik achteruit werpt, ziet hij, wanneer hij blaakt van gezondheid althans, maar één ding : het voorbije trektelseizoen.  Zoals voorheen werd het decor van de najaarstrektelpost vertolkt door de trektelbank t.h.v. de Rupelbocht bezuiden de grote plas van het Noordelijk eiland. 
Vanop dit bruggenhoofd kan de gevleugelde invasie trots worden in kaart gebracht.  Wisselende aantallen vogelkijkers kijken zich tureluurs ter hoogte van deze flessenhals voor migrerende bekjes. Waarom toch?
Is het enkel het verrassingselement dat tot de verbeelding spreekt of zijn het de groteske vertellingen van de deelnemers die de trektelgoesting zo furieus doet ontluiken? 
Hebben we eigenlijk nog iets van doen wanneer een zich in de middagzon opwarmend vogelkijkerslijf vervuld van gelukzalige blijdschap de golvende vlucht van een jodelende boomleeuwerik het staalblauwe uitspansel zuidwaarts ziet aan flarden rijten? 
Het is de totaalervaring die het trektellen zo iconisch doet blinken : het zenuwachtige geklik van de tikkertjes, schalkse dromerijen, een vergeten thermos, felicitaties, heel veel tocht, blije gezichten, doorzettingsvermogen, een versteend banaanoffer.   
Een pullcounter lacht, geniet en count pull, niet meer niet minder. 
Augustus betekent al jarenlang de aanvang van het najaarstrektelseizoen.  Tien trektellingen vonden plaats vanop het paviljoen, uitkijkend over de Scheldevallei en de Rupel, goed voor 47u45 koene pluimobservatie.  Druppelsgewijs vingen onze zomerse logés aan hun trek- en zwerftocht, ofschoon de temperaturen nog vlot richting 30°C stoven.  Dit alles leverde 184 ooievaars op (grootste groep 62 ex. op 14/08), 2 zwarte ooievaars, 7 wespendieven, 14 bruine kiekendieven en 3 visarenden.  Ook zoefden 2 zwarte sterns richting middagzon.

September bood een handvol trektelmomenten met in totaal 13u40 telgenot, goed voor onder andere 4 wespendieven, 34 ooievaars en een visarend.  Redelijk zomers weer boetseerde weinig trekdynamiek.  
Oktober, de trektelmaand der trektelmaanden deed de trektellers gelijk wespen naar een pot confituur postvatten aan de trektelbank.  We kregen er ook een trekteltafel bij, waarvoor dank! 
Twintig trekteldagen leverde 110u50 bikkelhard wetenschappelijk onderzoek op. 
De eerste twee dagen trok, bij ZW- wind, de bulk van graspiepers door met respectievelijk 2017 ex. en 709 ex..  De eerste oktoberdag zorgde ook al meteen voor dagrecords graspieper en grote gele kwikstaart (9 ex.).  Ook witte kwikstaart deed het op 01/10 puik met 110 individuen. 
Na dit eerste weekend, viel de trek compleet stil.  De flauwe NO- wind stond garant voor een gemis van aanvoer, enkel wat heen- en weer gefladder, erg akelig allemaal.  Op goede dagen werd met de beste wil een duizendtal vogels geteld, armzalig voor oktober.  Pas rond half oktober (14/10) gingen de aantallen weer de hoogte in bij een matige tegenwind.  Het weekend van 15/10 en 16/10 werd het “blinkerweekend” met respectievelijk 2720 en 9310 veldleeuweriken (ofwel “blinkers”), waarbij op deze laatste dag het nieuwbakken dagrecord van 14/10 op twee uurtjes naar eerste provinciale werd gedegradeerd. 
Op 18/10 trokken een kleine 12.000 vinken langs, wat het derde hoogste aantal ooit betrof. 
De beste aalscholverdag bleek 20/10 te zijn met (ietwat ondermaats) 522 ex..
Op 22/10 stoof het smelleken met 3 ex. naar een nieuw dagrecord.  Op de laatste dagen van oktober gingen de aantallen weer wat de hoogte in wat vooral te danken was aan houtduif en spreeuw. 
November leverde nog 10 trektelmomenten op voor een totale periode van 46u20 haastig zoeken. Op klimatologisch vlak werden temperaturen opgetekend tot 10°C, de wind woei uit de zuidwestelijke flank van de trektelpost. Nadien namen de temperaturen een duik naar een 5-tal graden met wind uit oostelijke richting. 
November tekende nog voor 23.267 vogels.  Hoogtepunten werden gevormd door een rode wouw, 5 prachtig langstrekkende kraanvogels, 31 goudplevieren en 2 goudvinken die op 12/11 werden opgemerkt. Verder nog enthousiaste aantallen houtduif en spreeuw en aardige aantallen kramsvogel en koperwiek.  Op 05/11 en 11/11 kwamen 12 resp. 6 kleine zwanen aan.  Opmerkelijk is dat het dozijn kleine zwanen van 05/11 een luttele 25 minuutjes eerder langsheen de noordelijke trektelpost Opstalvallei vlogen, wat een vliegsnelheid van ongeveer 60 km/u opleverde.
Het trektelseizoen was zonder meer apart met enkele opvallende afwezigen zoals velduil en baardman maar anderzijds ook erg mooie ontmoetingen met o.a. een fabelachtig nieuw record van veldleeuwerik op 16/10 (9310 ex.).  Hiermee valt het doek over het voorbije trektelseizoen en rest ons een woord van dank te richten aan zij die hun tijd en goed humeur schonken aan de wetenschap en de collega’s, dank aan de 10.000den besnavelde geluksbrengers en aan allen die hun goede wil etaleerden. 
Wie wil nalezen kan terecht op www.trektellen.nl – doorklikken naar Noordelijk eiland, Wintam. 
Kandidaat- trektellers zijn welkom vanaf ongeveer maart 2017 op het paviljoentje op de noordpunt van het Noordelijk eiland, vnl. tijdens de weekends.
Tekst en foto’s: Wouter Van Assche – Vogelwerkgroep Rupel

zondag 15 januari 2017

Een knobbelzwaan in de tuin…

Op vrijdag 30 december kregen we een telefoontje van Jan Calluy uit de Tuinwijk in Rumst, met de melding dat ze voor hun “kleine” tuin een ongewone gast op bezoek hadden: een knobbelzwaan. En of we die vogel konden vangen en hem ergens anders vrijlaten.
Knobbelzwanen stralen met een gewicht van 12 kg en een vleugelspanwijdte van ruim 2 meter niet enkel veel schoonheid, maar ook veel brute kracht uit en ze zouden met een klap van een van hun vleugels bij een volwassen man gemakkelijk een arm kunnen breken. De vogel vangen zou dus geen eenvoudig karwei worden.
Gekleurringde knobbelzwaan in tuin Tuinwijk Rumst - foto: Jan Calluy
Toch snel wat materiaal bij elkaar gezocht: een oud, groot en vooral zwaar overgordijn, een grote doos, een schepnet met een lange verlengstok en vooral veel moed. Eerst in Hemiksem nog Jos opgepikt en dan op weg naar Rumst, met onderweg in het hoofd een scenario bedenken hoe de vangst moest verlopen.
Het schepnet over de kop van de zwaan slaan, dan het zware overgordijn erover, dan de zwaan tussen 2 benen klemmen en trachten om de vogel in de grote doos te stoppen. Zoiets moest het worden, maar succes was niet gegarandeerd.
Aangekomen in Rumst wachtte ons een verrassing, de knobbelzwaan zat niet langer in de tuin van de familie Calluy, maar liep midden op de straat. De Tuinwijk is een drukke verbindingstraat tussen Rumst en Duffel, aan toeschouwers dus geen gebrek, met alle buren op de stoep en in beide richtingen een rij wachtende auto’s. Met veel moed en al het materiaal op weg naar de zwaan en dan gebeurde gelukkig wat moest gebeuren. De zwaan nam midden op straat een aanloop en steeg op zoals alleen zwanen dat kunnen. Met een langzaam hellende vlucht, net boven de rij wachtende auto’s en het typische zoevende geluid van de grote zwanenvleugels. Klus geklaard…


Achteraf kregen we enkele foto’s doorgestuurd van Jan Calluy toen de knobbelzwaan nog in hun tuin zat en  daarop was duidelijk te zien, dat de knobbelzwaan gekleurringd was, met een witte PVC-ring en daarop de code: L 27
Tekst: Erik De Keersmaecker - Natuurpunt Rupelstreek 

Eerste vogelkijkwandeling van 2017 verrast…

Winterweer is steeds onvoorspelbaar en dat zorgde ervoor dat het eerste maandelijks rondje vogels spotten aan het Noordelijk eiland wegens spekgladde wegen werd afgelast. Meteen zal de vogelkijkwandeling van zaterdag 14 januari ingevuld worden als onze eerste vogelkijkwandeling van 2017.
Maar dat is uiteraard niet de belangrijkste reden dat de 12 deelnemers met veel genoegen naar deze excursie zullen terugblikken. Het eerste leuke vogelkijkmoment van de dag diende zich aan vanop de wandelbrug over de Dijle, waarbij in de polder van Heindonk enkele buizerden gespot werden. Tweede leuk moment langs de oever van de Dijle, waar voortgestuwd door een sterk afgaand getij enkele pagina’s eendensoorten uit onze vogelgids voorbij dreven. De wandelbruggen over de Zenne en het kanaal Dijle-Leuven brachten opnieuw een verrassing, met een volgelopen Zennegat, meteen waren we getuige van de eerste overstromingen van dit nieuwe SIGMA-gebied.
Vanop de kanaaldijk en met de zon in de rug was het heerlijk vogels kijken. Veel eenden en meeuwen, maar ook grote zilverreigers en veel blauwe reigers, die hun magen konden volvreten met de voor het water vluchtende muizen. Topmoment was echter een ijsvogel, deze kleine kleurenvogel deed precies wat van hem verwacht werd: enkele minuten poseren op een takje vlakbij.

Op de Dijledijk keerden onze kansen, met hardnekkige winterse buien. Nog een stop aan de nieuwe uitlaatsluis waar tonnen water met geweld opnieuw de Dijle instroomden en net na een opvliegende watersnip de apotheose van de dag, met minutenlang kijken naar het luchtballet van een velduil.

Het cafeetje Zennegat was erg welkom voor de picknick en een warme plek, een kop koffie of thee of een bord soep. Na de middag beslisten de weergoden dat het genoeg was geweest en werd de excursie aan het Battenbroek afgebroken, met een snelmars terug naar de startplaats. 

Tekst: Erik De Keersmaecker
Foto's: Nel De Backer  

woensdag 4 januari 2017

Natuurpunt verwent steenuiltjes

Niet enkel de kerkuil, maar ook het steenuiltje ligt bijzonder hoog in onze zorgparade. In deze periode van het jaar is dat vooral door een kwaliteitscontrole van de bestaande nestkastjes. 

Zijn ze nog in goede staat? Is er nog voldoende bodemmateriaal aanwezig? 

dinsdag 3 januari 2017

Terugmeldingen geringde kerkuilen

Ringen jonge kerkuil - Sylvain Verbruggen
De vondst van geringde kerkuilen legt meteen een deel van het levensverhaal bloot van deze prachtige vogels. Zo krijgen we af en toe rapporten binnen van de Ringdienst Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) van door ons geringde vogels, die als ze geluk hebben, levend in een nestkast worden waargenomen, bijvoorbeeld als broedvogels. Of als ze minder geluk hadden, dood werden teruggevonden, meestal als verkeersslachtoffer.

Kerkuilen in de tabellen

Tekst en foto: Erik De Keersmaecker - regio-coördinator Kerkuilwerkgroep
Net voor eindejaar werden de resultaten van het Kerkuilproject 2016 van Natuurpunt Rupelstreek overgemaakt aan Ludo Smets, nationaal en provinciaal coördinator van de Kerkuilwerkgroep Vlaanderen.

Het kerkuilproject  van Natuurpunt Rupelstreek strekt zich uit over Klein-Brabant, de Rupelstreek, de zuid-Antwerpse regio en Willebroek.

Siberische babbelaars op het Noordelijk eiland

Kleine zwanen - Wim Van Eyken
Het is ondertussen een jaarlijks weerkerend fenomeen, de komst van een groep kleine zwanen naar het Noordelijk eiland. Op 16 oktober werden de eerste vogels opgemerkt en daarna stegen de aantallen tot 20 exemplaren op 21 oktober, midden november waren ze al met 30 en daarna daalden de aantallen weer tot een 20-tal vogels eind december. In tegenstelling tot knobbelzwanen zijn het helemaal geen stille vogels, maar babbelen ze er lustig op los. Een fantastisch geluid om te horen.